Op 29 augustus 1987 schreef mijn Zeeuwse oma een brief aan mij. Ik kreeg hem op de eerste dag dat ik op kamers in Zeist ging wonen. Ik was 18 jaar. Het was een geweldige tijd. Mijn eerste ‘grote mensen’ baan, zelf mijn huur betalen, zelf koken, tot 23.00 uur werken, door naar de kroeg, bij zonsopgang brak naar huis fietsen en om 10.00 uur weer fris en fruitig op het werk, mijn eerste grote liefde(-s)... De hele wereld lag als een spannend meidenboek met nog een onbekend einde voor mij open. Vitaliteit was een non-issue. De wereld ontdekken en omarmen, dat ging ik doen! En tussen alle avonturen door, stond de enveloppe met de brief van mijn oma, geruststellend op de boekenplank. ' Als je het eens niet gemakkelijk hebt, lees dan deze brief maar weer eens, dat helpt misschien' , stond er bovenin de hoek gekrabbeld. De brief gaat twee kantjes vooral over het vragen om hulp. Hulp vragen aan de mensen om mij heen, als ik het eens niet weet. ' Denk maar zo, de mensen boven jou waren ook ooit beginneling' En ‘ lieve kind’ , schreef ze, ‘ vooral bidden tot God ’. De brief verhuist al 33 jaar met mij mee. Van de ene naar de andere plek. Inmiddels in een fotolijstje. En hoewel ik het stadium van beginneling in mijn werk al even voorbij ben, draag ik haar wijsheden en advies nog iedere dag met mij mee. In mijn hoofd en in mijn hart. Waarom dit gaat over vitaliteit? Vitaal leven doe je niet alleen. Je directe omgeving, de ‘tegeltjes’ die je in je jeugd meekreeg, de collega’s op je werk, de buurvrouw waar je mee gaat sporten, allemaal spelen ze een rol bij jouw vitaliteit. Dat betekent andersom ook dat jij invloed hebt op jóuw omgeving. Dus vraag je je af of je die ene collega die je sinds het thuiswerken niet meer hebt gezien, een kaartje zal sturen? Doen! Zie je dat jouw ene teamlid steeds stiller wordt en vraag je je af of je daar wel naar kunt vragen? Doen! Zie je een vriendinnetje struggelen met haar werk/privé balans en vraag je je af of je haar misschien jouw hulp aan kunt bieden? Doen! Want vitaal leven doe je niet alleen. Mijn oma zou nu 120 jaar oud zijn. Zou ze nu nog haar adviezen op briefjes aan al haar dierbaren hebben kunnen schrijven, dan zou daar vast ook instaan: ' en blijf bewegen lieve kind. Zo ben ik ook 91 jaar oud geworden'. Een hele wijze vitale dame, die oma van mij. Aan wie ga jij vandaag een helpende hand uitsteken, extra aandacht geven of een kaartje sturen? Wil jij weten hoe je jouw organisatie vitaal krijgt? Neem contact op voor een vrijblijvende vitale lunchwandeling. Neem jij je sneakers mee, zorg ik voor koffie, thee en een goed gesprek.

Nog niet zo lang geleden was 'Fruit van de zaak' een voorzichtig begin om als werkgever een bijdrage te leveren aan de leefstijl van medewerkers. Twee keer per week rijdt de bus voor en brengt een kratje vers fruit. Of je het nu gebruikt in je vacatures (om op de krapper wordende arbeidsmarkt een aantrekkelijke werkgever te zijn) of omdat je de gevulde koeken een halt toe wil dienen, in beide gevallen is het signaal hetzelfde: als werkgever bied je gezonde keuze. Niet onze rol! En daar gingen vaak interessante discussies vooraf. 'Leefstijl van de medewerker? Niet onze rol!' 'Gezond leven is de verantwoording van de werknemer' 'Uitkijken, niet mee bemoeien!'. Herkenbaar? Inmiddels zijn we flinke stappen verder. Werkgevers bieden volop stoelmassages aan, treffen 'plankende' collega's in een rij op de gang, plaatsen bewust meer groen op kantoren, adverteren met 'bij ons geen kantoortuin', zetten vitaliteit als jaarlijks onderwerp op de agenda, pilates en yoga lessen en hoog-laag bureaus kunnen niet aangesleept worden. Pizza, shoarma of toch McDo En dat is niet voor niets. Leefstijl (voldoende beweging en de juiste voeding) is belangrijk. Zeker in een omgeving waar de keuzes anno 2020 massaal zijn. Aan het einde van de dag, onderweg naar de supermarkt, komen er bij Marit minimaal 8 alternatieve (en hele aantrekkelijke keuzes voorbij). New York Pizza (maakt ze de kinderen blij mee), de Italiaanse traiteur (oef, die cannoli!) of een good old zak frites met veel pindasaus. De dag was toch al te lang en te druk, dus breintechnisch zijn alle ingrediënten aanwezig om een ongezonde keuze te maken. En als de parkeerplaats voor de Italiaan bezet is, dan besteld ze het via Thuisbezorgd. Kijken wie er eerder bij de voordeur is! Zij of de pasta en cannoli. Wakker worden! En wie heeft er na zo'n maaltijd nog zin om te gaan sporten? Nee hoor, vandaag is toch al verpest. Morgen beter! En 's ochtends stapt Marit, vermoeid door slecht slapen van de overkill aan kaas op de pasta, liever in haar auto dan op de fiets richting kantoor. Zo mist ze haar dagelijkse reflectie, nadenk, 'alles is weer opgelost' half uurtje op de fiets. En daarmee krijgen ze op kantoor toch een andere collega aan de vergadertafel "He, wakker worden! Slecht geslapen?". De dag vult zich vervolgens met rennen van vergadering naar vergadering (met boterham in de hand) en wanneer ze om 18.15 uur vermoeid in de auto stapt, weet haar brein het zeker: "Jij hebt vandaag een beloning verdiend". De Thuisbezorgd app licht geruststellend op. En in haar hoofd wikt en weegt ze wat ze daarbij gaat kijken. De laatste aflevering van Wie is de mol of toch maar het nieuwste seizoen van La casa de papel? Sporten komt wel als ze niet meer zo druk is. Appel en een fiets En daar gaan haar goede voornemens voor het nieuwe jaar. Meer rust nemen, effectiever werken, voldoende tijd voor een gezonde maaltijd, lekker in haar vel zitten en eindelijk die opleiding gaan doen die haar gaat helpen in haar werk. Ze krijgt het niet voor elkaar. 'Geen ruimte in mijn hoofd'. En jij als werkgever vraagt zich af waarom ze nu maar niet gaat beginnen aan de opleiding die ze hard nodig heeft. Los je dat op met een appel en op de fiets naar kantoor gaan? Niet helemaal. Maar een gezonde leefstijl is als een katalysator. Het zet de rest aan. Brengt mensen mentaal en fysiek in beweging. Het is een vliegwiel dat zorgt dat de andere radartjes gaan lopen. TNO En heb je daar nog twijfels over? Vorige maand publiceerde het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde (Lifestyle4Health), een initiatief van TNO en Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de bundel ‘ Wetenschappelijk bewijs leefstijlgeneeskunde ’. De publicatie is een verkenning van het wetenschappelijk bewijs voor leefstijlinterventies in de behandeling van diverse ziekten, zoals type 2 diabetes, hart-& vaatziekten, psychiatrie, maag-darm-leverziekten, nierziekten en dementie. Ja, dat gaat over chronische ziekten. Maar ook over de invloed die de omgeving heeft op (on)gezond gedrag. ' Verder kan leefstijlgeneeskunde zich niet enkel tot het individu beperken, want dan zou het wel eens ‘eigen schuld, dikke bult’ kunnen lijken. Gezien de grote invloed van de omgeving op (on)gezond gedrag is dat zeker niet terecht'. En daar kun je als werkgever van betekenis zijn. Hoe? Daar is Vitalidee voor. Makers van vitale organisatie. Bel, mail of app. Dan drinken we een kop koffie en maken een plan hoe jij ook een vitale werkgever met gezonde werknemers kunt zijn.

Bericht van mijn brein. Mijn brein is er klaar mee. Nou ja. De dopamine afdeling in mijn prefrontale cortex natuurlijk niet. Die vindt het lekker, iedere keer die meldingen van een nieuwe mail. Maar een volle inbox om eind 2019 de kerstvakantie mee te beginnen, dat vond zelfs mijn brein teveel van het goede. Dus gingen we vanaf 1 januari op dieet. Mail-dieet. Niet stoppen, maar flink minderen. Want om eerlijk te zijn, helemaal stoppen is een naïeve gedachte. We, mijn brein en ik, zijn kenniswerkers. En kennis verspreid zich nu eenmaal regelmatig in documenten, een stuk om na te kijken, E-books, een visual om te beoordelen of tips die collega’s delen. En dat is fantastisch. Maar in mijn ‘pre-holiday’ inbox stond meer dan een visual, een tip of een document. Er stonden 380 mails in, om precies te zijn. En die wegwerken in mijn vakantie was niet mijn ideale vakantiebestemming. Bye bye Netflix, hallo wekkerradio Dat mailen en multitasken geen goede combi is (ook niet los van elkaar) dat wist ik al even. Al twee jaar ligt als inspiratie mijn brein bijbel ‘Ontketen je brein’ van Theo Compernolle afwisselend op mijn bureau, op het nachtkastje en in mijn vakantiekoffer. Hierin wordt ons hyperonline gedrag genadeloos afgestraft (ken je het boek nog niet? Aanrader!). Maar na twee jaar promoten van dit boek (en er al veel van hebben uitgevoerd) was het nu tijd voor de ultieme actie. Stoppen met e-mailen. Rust voor mijn brein. Zodat ik tijd heb voor wat echt belangrijk is. Koffiedrinken in plaats van in mijn mailbox verdrinken. Boeken lezen in plaats van oude mails filen. So far so good Tot op heden lukt het heel goed. Zelfs Blue Monday ging rustig, geruisloos en mailloos voorbij. Of dat blijvend is? Ik heb goede hoop. Netflix heb ik maanden geleden al in de ban gedaan. Bye bye Netflix, hallo puzzelboekjes voor het slapen gaan. Ik weet het, niet echt sexy, maar heel soms is het verleidelijk om verstandig te zijn. En weet je wat, het went best snel. Net als mijn good old Sony Digicube wekkerradio uit 1986 op mijn nachtkastje in plaats van wakker worden van de wekker op mijn iPhone. Geen nachtelijke Marktplaats of E-bay avonturen op mijn iPhone meer. Geen te lange ‘nog één spelletje Wordfeud / nog even Insta / had ik die mail nou verstuurd? / oh ja, marktplaats / huh, hoe kom ik nu ineens op de ‘ hoe wordt ik vegan’ website ? ’ sessies meer. Gewoon een puzzelboekje. Waar ik overigens na drie woorden al bij in slaap val. Dat was bij een spelletje Wordfeud wel anders. Maar wat dan wel? Aangezien ik niet de eerste ben die dit bedenkt, kon ik putten uit talloze e-books, tips en ervaringen. En daar ben ik mee begonnen. Dat betekent dat sinds 1 januari ik: - max. 5 mails per dag verstuur. Dus als je van mij een e-mail ontvangt, weet dan dat je tot een bijzonder select gezelschap behoort. Inlijsten is toegestaan ;-). - ben gestopt met mails versturen waarin ik je bevestig dat ik (de net door mij bevestigde) Outlook uitnodiging heb ontvangen of reageer op jouw ‘Bedankt!’ mail met ‘Graag gedaan!’. Dat voelt soms ongemakkelijk. Maar ik gok erop dat ik voldoende credits heb opgebouwd om nog steeds warme contacten te houden. En zo blijft jouw mailbox ook wat leger. - mails waarin ik in de c.c. sta linea recta in een map gaan die ik lees als ik echt niets te doen heb. Dus waarschijnlijk nooit, want ben bezig met koffie drinken, lezen, bijpraten en andere leuke ‘ik mail niet meer dus heb tijd zat’ dingen. Je bent gewaarschuwd. - ik mijn mailbox twee keer per dag doorloop. Over het juiste tijdstip moet ik nog een boom opzetten met mijn brein. Als hij klaar is met zijn dopamine afkickprogramma. - mijn belminuten en MB tegoed abonnement moest verhogen. Zodat ik iedereen kan overstelpen met mijn ‘ ik mail niet meer, dus ik bel. Komt het uit? ” telefoontjes. Verandering kost het brein zo’n 21-28 dagen, aldus Charlotte Labee in het boek Brain Balance (ook een aanrader!). En dat moment is vandaag. Yes, one down! Het waren 28 heerlijke, rustige, overzichtelijke, stressvrije dagen. Met meer creativiteit en productiviteit. Ik kijk uit naar de 66e dag van het jaar. Omdat na 66 dagen nieuw gedrag bestendigd is. Dat is op 6 maart 2020. Niet geheel toevallig ook de dag van de Vitalogie. Wat een mooie dag om mijzelf een ‘ik mail nog steeds niet’ cadeau te doen. De glittersticker ligt al klaar. #goedevoornemens Ps: wil jij ook rust in je hoofd, overzicht in je werk, weer kunnen nadenken over zaken die je inspireren, in plaats van geleefd worden door je mailbox? Voel je vrij om te mailen (ja, mij mailen mag altijd) of appen. www.vitalidee.nl

Zomaar een middag in het najaar. Bij het kiezen van kleding kies ik voor het rokje dat alleen met kerst uit de kast komt. Mijn zwart tule rokje. Mijn schroom en twijfel over dit wellicht iets te feestelijke kledingstuk zet ik vandaag aan de kant. Het is de dag dat Vitalidee het eerste levenslicht zal zien. Een perfecte dag voor mijn lievelingsrokje. 12.45 uur Het is vier minuten lopen vanaf de parkeergarage in Utrecht. Ik heb alle tijd, maar kan niet wachten. In mijn gedachten huppel ik op mijn 10 cm high heels a la Sarah Jessica Parker in mijn tule rokje naar de uitgang. In de realiteit loop ik ferm richting de lift. Lift? Hmmmm....die vier etages naar beneden lopen zou een betere keuze zijn. Helemaal in het kader van vitaliteit. Maar die 10 cm hakken doen het toch net wat lekkerder in de lift. Ik druk op het knopje. “ Dan kun je lang wachten ”, zegt een stem achter mij. Een man, tillend met een buggy met kind, loopt verhit de laatste treden naar de vierde etage. Okay, dat wordt geen lift. Ik huppel de trap af. Op naar mijn afspraak. 13.00 uur “ Mevrouw Hordijk ?” Jaaaaaa!! That’s me! “ Neemt u daar maar plaats ”. Een vriendelijke man loodst mij vervolgens in rap tempo door allerlei gegevens heen. Naam check, adres check, bedrijfsnaam, check, domeinnaam geregistreerd? Check!. Nog even een kopie van je ID maken, daarna kun je tekenen. Hij loopt weg. Ondertussen vraag ik mij af ‘ zal ik wel, zal ik niet, zal ik wel, zal ik niet.. .?’. Daar is’ ie weer. “ Mag ik een hele gênante vraag stellen....? ." Ik zie een licht verontruste en toch nieuwsgierige blik. " Wil je een foto van mij maken wanneer ik mijn handtekening zet ”. Zichtbaar opgelucht antwoord hij opgewekt “ Tuurlijk. Wil je de foto rechtop voor Insta of liggend? ”. Wow, deze man snapt het. Hij maakt er een stel “ I k doe er een paar hoor, ook nog van de andere kant ” en nadat ik drie handtekeningen heb gezet geeft hij mijn camera terug. “ Zo, dat is dan 95,- euro voor de foto’s “, zegt hij met een vette knipoog. Wat een feestje! Nooit gedacht dat inschrijven bij de Kamer van Koophandel zo leuk kon zijn. 8 minuten later sta ik weer buiten. Yes! Ik kan beginnen. Ik bel mijn vader. “ Pap, ik heb mij ingeschreven hoor ”. Huppelend ga ik richting mijn auto. En neem mij voor nooit meer iets anders te dragen dan tule rokjes. Die brengen geluk. 19 december 2019 3 weken later. De website is klaar. Ik ben jarig vandaag en geef mijzelf het leukste en mooiste cadeau wat ik nu kan bedenken. Vitalidee. Een leap of faith. Met ogen open en ferme pas. Yeah! XX

Amplitie is afkomstig van het Latijnse woord ‘amplio’. De betekenis van amplitie is versterken, vergroten en vermeerderen. Amplitie is niet gericht op het behandelen (curatie) of voorkomen (preventie) van de negatieve gevolgen van werkstress, maar juist op interventies die daaraan voorafgaan. Op het bevorderen van positieve toestanden bij werknemers, zoals bevlogenheid, welbevinden en gezondheid ( bron S&N ). Oeps Eind jaren 90, lang voordat amplitie zijn intreden deed, maakte ik de opmerking naar een medewerker " He, wat fijn dat je niet meer steeds gestresst bent ". Mijn horoscopisch aangeboren boogschutter 'pijlen schieten' kwaliteiten mixten zich feilloos met het aandacht willen geven aan de medewerker. Maar haar ietwat boze en verschrikte blik vertelde mij dat het aandacht geven zwaar werd overruled door de manier waarop ik het haar zei. " Nou, zo gestresst was ik ook niet hoor ", was de reactie. De discussie over wat feitelijk 'vaak' is heb ik achterwege gelaten. Feit was dat ze al vier maanden rustig en stabiel haar werk deed. En met de wetenschap van nu, had daar natuurlijk mijn opmerking op gericht moeten zijn. De opmerking "wat mooi om te zien dat je zo goed in je vel zit, je straalt helemaal", was namelijk evengoed waar. En die doet meer recht. Positieve benadering En dat is waar amplitie over gaat. Een positieve benadering. Hiermee wordt het psychisch welbevinden vergroot en neemt de noodzaak voor curatieve en preventieve interventies af. En nog mooier: de positieve werkbeleving heeft invloed op alle medewerkers. Want ook medewerkers die niet tot een risicogroep behoren, worden graag positief benaderd. Goh. Of eigenlijk: ja, duh. Facts Maar hoe doe je dat, amplitie inzetten in de organisatie? Uit onderzoek is bekend welke factoren een rol spelen bij amplitie: - De sociale omgeving op het werk (ecologisch). - Ruimte voor potentieel en autonomie van de medewerker (filosofosch en psychologisch). Daarnaast dragen voor de medewerker bij: - Collega's die er voor elkaar zijn. - Een leidinggevende die een veilige situatie creëert, ruimte en goede feedback geeft. - Regelvrijheid, zelf de regie pakken en terugvallen op vakkennis en professionele vaardigheden. Zo kan het dus ook En die laatste was tevens de reden waarom ze al vier maanden weer straalde. Regelvrijheid om zelf de werktijden te bepalen, passend bij haar prive situatie van dat moment. Een zogenaamde I-deal*. Maar dat ging niet vanzelf. Want binnen een team dat geneigd is te denken in 'gelijke monniken, gelijke kappen' riep deze regelvrijheid direct gesprekstof op. Maar daar pak je dan als leidinggevende je verantwoordelijkheid. Een goede dialoog met het team, aandacht geven en achter de medewerker blijven staan, maakten de weg vrij voor nog veel meer regelvrijheden in de jaren die volgden. Zo kan het dus ook . * I-deal, oftewel een maatwerkafspraak. Een afspraak die medewerkers en leidinggevenden op de werkvloer uitonderhandelen. I-deals zijn win-win-win: ze zijn goed voor de medewerker (1e win), goed voor de organisatie (2e win) en acceptabel voor collega’s (3e win). I-deals kun je sluiten over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld over takenpakket, ontwikkelmogelijkheden, arbeidsvoorwaarden of flexibele arbeidstijden en –locaties (bron Aukje Nauta, Factor 5).